Dronken de Hollanders in de middeleeuwen uitsluitend bier omdat water ongezond was? Nee. Ik wist al dat er de laatste jaren steeds meer kritiek kwam op dat oude verhaal, maar nu schoffelt Milja van Tielhof het geheel en al onderuit in haar bijdrage aan het boek Wat schaft de pot? Eetcultuur in Nederland door de jaren heen (Sterck & De Vreese, € 21,90). Tielhof is onderzoeker aan het Huygens Instituut, dat samenwerkt met het Meertens Instituut bij het verdiepen van de kennis van onze volkscultuur; eten hoort daar bij. Ah, dat water: tot Louis Pasteur na 1860 bacteriën aanmerkte als ziekteverwekkers wist de mensheid weliswaar niet waarom vies water ongezond was, maar men hield er wel rekening mee. Sloot- en grachtenwater dronk je niet, putwater en gefilterd regenwater wel. Recepten schrijven ook dikwijls voor welk water je moest gebruiken. Uit berekeningen blijkt dat er te weinig bier werd gekocht om aan de vochtbehoefte te voldoen; er moet wel water zijn gedronken.

Het is maar een voorbeeld uit dit nuttige boek, ‘drop en spekkies’, oliekoeken, koloniale sporen in onze eetcultuur en voedselgerelateerde spreekwoorden zijn er nog zo wat. Opnieuw een goede bijdrage aan de zoetjes uitdeiende kennis van ons culinaire verleden.

In een historische bui besloot ik een gerecht te maken dat mijn kookgrage vader voor kerst op tafel zette: tonijncocktail. Een goedkopere variant van de garnalencocktail, immens populair in de jaren 50-70. Als je zeurderig bent zou je het gerecht kunnen zien als een tonijnsalade die je tegenwoordig op brood smeert, maar we zijn geen zeurders hier.

 

Tonijncocktail met appel

Voorgerecht voor 4, lunch voor 2 personen

 

3 eetl. mayonaise

drupje worcestersauce

1 eetl. tomatenketchup

1 eetl. droge sherry

drupje tabasco

2 blikjes tonijn in water

1 friszure appel, jonagold of zo

2 eetlepels kappertjes, uitgelekt

wat groen: sla of rucola

paprikapoeder

 

Roer een cocktailsaus van de mayonaise, worcestersauce, ketchup, sherry en tabasco plus een drupje water. Proef: de aangegeven hoeveelheden zijn rekkelijk. Laat het water van de tonijn weglopen en wrijf de tonijn tot vlokjes. Meng met de cocktailsaus. Schil de appel, verwijder het klokhuis en snijd hem in zeer kleine blokjes; voeg toe. Doe de kappertjes erbij en meng voorzichtig.

Opdienen ging in mijn jeugd standaard in glazen coupes, maar tegenwoordig zijn borden ook goed, smakelijk gegarneerd met wat groen. En dan iets wat nooit mocht ontbreken: wat paprikapoeder bovenop. Nog een glas wijn ernaast misschien? Rueda lijkt me een moderne, passende keus.